فرابورس چیست؟ – آشنایی با بازار فرابورس و تفاوت آن با بورس
فرابورس چیست؟ – در دنیای امروز، بازارهای سرمایه یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها برای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول به شمار می‌روند. یکی از مفاهیم کلیدی در این بازارها که بسیاری از افراد تازه وارد با آن آشنا نیستند، “فرابورس” است. در این مقاله به معرفی فرابورس، تفاوت آن با بورس، ساختار بازار فرابورس، مزایا و روش‌های سرمایه‌گذاری در آن پرداخته‌ایم.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
بسیاری از افراد تفاوت بین بورس و فرابورس را درک نمی‌کنند و آنها را به‌عنوان دو بازار مشابه می‌بینند. اما این دو بازار تفاوت‌های اساسی دارند که هرکدام به گروه خاصی از شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خدمات می‌دهند.
فرابورس در ایران از سال ۱۳۸۷ تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار شروع به فعالیت کرده است. اگرچه در فرابورس نیز همانند بازار بورس، سهام شرکت‌های مختلف خرید و فروش می‌شود، اما تفاوت‌هایی در نحوه پذیرش شرکت‌ها و شرایط سرمایه‌گذاری وجود دارد.
بازار بورس
بازار بورس محلی است که شرکت‌ها و اوراق بهادار بزرگ و معتبر در آن پذیرش می‌شوند. در بورس، قوانین و مقررات سختگیرانه‌تری حاکم است و شرکت‌ها باید شرایط خاصی را برای پذیرش سهام خود داشته باشند. به‌طور مثال، شرکت‌های بورسی موظف به ارائه گزارش‌های مالی دقیق و شفاف هستند.
بازار فرابورس
در مقابل، فرابورس به شرکت‌هایی که نمی‌توانند شرایط ورود به بازار بورس را برآورده کنند، این امکان را می‌دهد که سهام خود را عرضه کنند. فرابورس به‌طور کلی فرآیند پذیرش ساده‌تری دارد و به همین دلیل شرکت‌های کوچک‌تر و نوپا می‌توانند به این بازار وارد شوند.
ساختار بازار فرابورس ایران – آشنایی با بخش‌های مختلف و ویژگی‌های هر بازار
بازار فرابورس ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای بازار سرمایه کشور، به‌عنوان یک بستر مناسب برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران عمل می‌کند. این بازار که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار ایران قرار دارد، به شرکت‌هایی که شرایط لازم برای پذیرش در بورس را ندارند، این امکان را می‌دهد که از مزایای عرضه عمومی سهام بهره‌مند شوند. بازار فرابورس ایران از چهار بخش اصلی تشکیل شده است که هرکدام از این بخش‌ها ویژگی‌ها و شرایط خاص خود را دارند. این چهار بازار شامل بازار اول فرابورس، بازار دوم فرابورس، بازار پایه فرابورس (که خود به سه دسته زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود) و بازار سوم فرابورس است.
بازار اول فرابورس – ورود شرکت‌های با شرایط خاص به بازار سرمایه
بازار اول فرابورس به‌عنوان نخستین بخش از ساختار بازار فرابورس، مختص به شرکت‌هایی است که از شرایط بهتری برای پذیرش برخوردارند و توانسته‌اند استانداردهای مورد نیاز را در عرصه مالی و اقتصادی برآورده کنند. این شرکت‌ها معمولاً از لحاظ مالی و ساختاری پایدارتر از شرکت‌های کوچک‌تر هستند و به‌راحتی می‌توانند سرمایه‌گذاران را جذب کنند.
سهام شرکت‌هایی که در این بازار پذیرفته می‌شوند، به‌صورت عمومی در بازار فرابورس عرضه می‌شود و نوسانات قیمت سهام در این بازار محدود به ۵ درصد در روز است. یکی از ویژگی‌های مهم این بازار، عدم وجود حجم مبنا برای معاملات است که باعث می‌شود معاملات این سهام سریع‌تر انجام گیرد و بازار از شفافیت بیشتری برخوردار باشد.
شرایط پذیرش در بازار اول فرابورس شامل موارد زیر است:
- حداقل یک سال از تأسیس شرکت گذشته باشد تا نشان دهد که شرکت دوره‌ای از فعالیت موفقیت‌آمیز را تجربه کرده است.
- سرمایه ثبت‌شده حداقل ۱۰ میلیارد ریال باشد که نشان‌دهنده توان مالی کافی شرکت است.
- شرکت باید فاقد زیان انباشته باشد تا از نظر مالی در موقعیت پایداری قرار گیرد و بتواند ریسک کمتری را به سرمایه‌گذاران ارائه دهد.
این شرایط باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری در بازار اول فرابورس برای سرمایه‌گذاران با ریسک کمتری همراه باشد.
بازار دوم فرابورس – مناسب برای شرکت‌های نوپا و زیان‌ده
بازار دوم فرابورس به‌طور خاص برای شرکت‌هایی طراحی شده است که به دلیل تازه تأسیس بودن یا به‌دلیل زیان‌دهی، نمی‌توانند در بورس پذیرفته شوند. این بازار به‌ویژه برای شرکت‌هایی مناسب است که هنوز به شرایط لازم برای ورود به بازار بورس نرسیده‌اند اما می‌خواهند از مزایای عمومی شدن سهام خود بهره‌مند شوند و سرمایه جذب کنند.
در این بازار، سهام شرکت‌هایی که هنوز شرایط بورس را ندارند، می‌تواند با حداقل سرمایه‌گذاری یک میلیارد ریال در معرض خرید و فروش قرار گیرد. این موضوع موجب می‌شود که این بازار گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپای اقتصادی باشد. در این بازار، نظارت‌های کمتری نسبت به بازار اول اعمال می‌شود، که در عین حال می‌تواند مزایای خاصی برای سرمایه‌گذاران فراهم کند.
بازار پایه فرابورس – پذیرش آسان‌تر برای شرکت‌ها و ریسک بالاتر برای سرمایه‌گذاران
بازار پایه فرابورس به‌عنوان یکی از بازارهای ویژه، برای شرکت‌هایی ایجاد شده است که نه تنها شرایط بورس را ندارند، بلکه نمی‌توانند به‌طور رسمی در فرابورس نیز پذیرفته شوند. این بازار برای شرکت‌هایی که به هر دلیلی نتوانسته‌اند به‌طور رسمی وارد بازار فرابورس شوند، اما هنوز قابلیت جذب سرمایه و عرضه سهام را دارند، مناسب است. بازار پایه فرابورس در مقایسه با دو بازار دیگر، پذیرش ساده‌تری دارد و برای شرکت‌ها کم‌هزینه‌تر است. با این حال، همین ویژگی‌ها باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری در این بازار ریسک بالاتری داشته باشد.
بازار پایه به سه دسته تقسیم می‌شود:
-
بازار زرد: این بازار شامل شرکت‌هایی است که شرایط لازم برای پذیرش در بورس را ندارند، اما هنوز هم تمایل به حضور در بازار دارند. دامنه نوسان قیمت سهام در این بازار ۳ درصد است.
-
بازار نارنجی: شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند شرایط پذیرش در بورس را داشته باشند و به‌نوعی در معرض ریسک بیشتری قرار دارند. دامنه نوسان قیمت روزانه در این بازار ۲ درصد است.
-
بازار قرمز: این بازار شامل شرکت‌هایی است که نه تنها شرایط پذیرش در بورس را ندارند، بلکه حتی پذیرش در بازار فرابورس هم برای آنها امکان‌پذیر نیست. این شرکت‌ها معمولاً در شرایط مالی ضعیفی قرار دارند و دامنه نوسان قیمت روزانه آنها ۱ درصد است.
به‌طور کلی، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار پایه فرابورس به‌واسطه شرایط ساده‌تر پذیرش، کمتر تحت نظارت‌های دقیق قرار دارند و این امر باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری در این بازار از ریسک بالاتری برخوردار باشد.
بازار سوم فرابورس – عرضه و معامله اوراق بهادار غیرقابل پذیرش در سایر بازارها
بازار سوم فرابورس به‌عنوان بازار عرضه شناخته می‌شود و در آن اوراق بهادار و سهام شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در سایر بازارهای فرابورس را ندارند، معامله می‌شود. این بازار به‌ویژه برای شرکت‌های کوچک، نوپا و تازه تأسیس که از نظر مالی در وضعیت شکننده‌تری قرار دارند، مناسب است.
این بازار در شرایطی طراحی شده است که تمامی اوراق بهادار غیرقابل پذیرش در سایر بازارهای فرابورس می‌توانند در آن معامله شوند. برای شرکت‌هایی که از نظر مالی یا ساختاری قادر به ورود به بازارهای بزرگ‌تر نیستند، این بازار یک پلتفرم معاملاتی امن و شفاف فراهم می‌آورد.
تحلیل بازار فرابورس و انتخاب مناسب‌ترین گزینه سرمایه‌گذاری
در نهایت، بازار فرابورس ایران یک گزینه مناسب برای شرکت‌هایی است که به‌دنبال جذب سرمایه و بهره‌مندی از مزایای عمومی‌شدن سهام خود هستند اما شرایط پذیرش در بورس را ندارند. این بازار با ساختارهای مختلف و تنوع گزینه‌ها، فرصت‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورد تا در بازارهای مختلف سهام سرمایه‌گذاری کنند. در عین حال، باید به این نکته توجه داشت که ریسک سرمایه‌گذاری در بازار فرابورس به دلیل پذیرش آسان‌تر شرکت‌ها و نظارت کمتر، بالاتر از بازار بورس است.
سرمایه‌گذاران باید با توجه به شرایط مالی و اهداف خود، تصمیم‌گیری کنند که کدام بازار فرابورس برای آنها مناسب‌تر است. آگاهی از شرایط بازارهای مختلف فرابورس و تحلیل دقیق‌تر شرکت‌ها می‌تواند به انتخاب بهینه کمک کند و از ریسک‌های احتمالی جلوگیری کند.
مزایای سرمایه‌گذاری در فرابورس
سرمایه‌گذاری در فرابورس می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد. این بازار به‌ویژه برای افرادی که به دنبال تنوع در سبد سرمایه‌گذاری خود هستند، جذاب است. از جمله مزایای مهم سرمایه‌گذاری در فرابورس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنوع گزینه‌های سرمایه‌گذاری: فرابورس به دلیل شرایط پذیرش آسان‌تر، امکان سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مختلف با شرایط متفاوت را فراهم می‌آورد.
- ریسک کمتر برای برخی سرمایه‌گذاران: به دلیل پذیرش راحت‌تر شرکت‌ها، برخی سرمایه‌گذاران می‌توانند از مزایای این بازار استفاده کنند و در مواقعی که بورس به دلیل محدودیت‌های خاص برای ورود افراد کوچک‌تر مناسب نیست، وارد فرابورس شوند.
- حقوق رای در مجامع عمومی شرکت‌ها: سرمایه‌گذاران فرابورس از حق رای در مجامع عمومی بهره‌مند می‌شوند.
- دسترسی به بازارهای متنوع: فرابورس با چهار بازار مختلف این امکان را می‌دهد که سرمایه‌گذاران بسته به میزان ریسک پذیری خود، بازار مناسب‌تری را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند.
روش‌های معامله در فرابورس
خرید و فروش سهام در فرابورس به‌طور کلی مشابه با خرید و فروش در بورس است. برای انجام معاملات در فرابورس، همانند بورس، نیاز به داشتن کد بورسی و کد معاملاتی دارید. به‌علاوه، فرابورس نیز از سامانه‌های مشابه بورس برای انجام معاملات استفاده می‌کند.
فرابورس به‌عنوان یک بازار مهم در سیستم سرمایه‌گذاری ایران، امکانات زیادی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. اگرچه فرابورس به‌طور کلی شرایط ساده‌تری برای پذیرش شرکت‌ها نسبت به بورس دارد، اما همچنان باید به ریسک‌های آن توجه کرد. شناخت دقیق ساختار بازار فرابورس و انواع آن می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا انتخاب بهتری برای ورود به این بازار داشته باشند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.
نظرات کاربران